تراورتن رنگی . چشمه های آهک ساز٬ در راستای گسل ها از آبهای جوی و ماگمائی تغذیه می کنند .
آبهای جوی با نفوذ در اعماق زمین ضمن گرم شدن و همراه شدن با گازهایی چون So2+ Co2 و عناصری مانند Mg, Fe و غیره به طبقات بالایی زمین رانده می شوند ٬ در مسیر راه غلظت کربنات کلسیم بالا رفته ٬ در نهایت در سطح زمین همزمان با افت درجه حرارت و فشار و ترخیص گازهای اضافی و تغییرات ph زمینه تشکیل تراورتن را بوجود می آورند .
بی کربنات کلسیم به کربنات کلسیم تبدیل و رسوبگذاری می شود . تغییر رﮊیم آبدهی که احتمالا فصلی است باعث تغییر میزان مواد رنگی مانند Al , Mg و غیره می گردد و لایه های متعدد با رنگهای مختلف را تشکیل می دهد .
در خصوص درجه حرارت عناصر همراه گازهای موجود دراینگونه چشمه های معمولی آهکساز و پی جریان آب ٬ باید بررسی های مستمر در ساعات مخالف شب و روز و اوقات مختلف سال نیاز است تا نتیجه گیری دقیقتری از مقایسه اطلاعات آماری میسر باشد .
سنگ تراورتن محصول چشمه هاي آهک ساز قديمي هستند که از بين آنها تراورتن هاي سفيد که رگه هاي رنگي و تخلخل يکنواخت تري داشته باشند، از کيفيت بالاتري برخوردارند. اگر چه نحوه تشکيل تراورتن هاي کم رنگ ناشي از وجود رنگدانه هاي پراکنده ي اکسيد آهن در متن سنگهاي تراورتن است، اما دليل تراورتن هاي رنگي که بر حسب درصد رنگدانه هاي اکسيد آهن به رنگ قرمز، گردويي، ليمويي وغيره ديده مي شوند و داراي نقش هايي که ناشي از اختلاف ميزان اکسيد آهن در لايه هاي مختلف تراورتن مي باشد، ضاهر بسيار زيبا و جذابي دارد
کاربرد سنگ تراورتن به دليل داشتن مقاومت قابل قبول، برش پذيري و صيقل پذيري ايده آل، زيبايي ظاهر، وجود تخلخل جهت چسبيدن کامل و يکپارچه شدن با ملات، از جمله پر مصرف ترين و ايده آل ترين سنگ هاي ساختماني از جمله نماهاي مدرن و کلاسيک و محوطه سازي به شمار مي رود و انواع مختلف تراورتن ها بر حسب رنگ تقسيم بندي مي گردند. نظير تراورتن قرمز، ليمويي، گردويي، سفيد و کرم.
اين نوع سنگ ها در ايران به عنوان سنگ نما به کار مي روند
نگاهی به تاریخچه و خصوصیات سنگ تراورتن :
تراورتن سنگي است آهکي که در طي دوره اي حدود ۶۰۰ هزار سال بر اثر ته‌نشيني در چشمه‌هاي آب گرم معدني شکل مي‌گيرد. در مقايسه با مرمر نر متر ولي بر حسب قدمت و جهت برش از خود سختي نشان مي‌دهد. تراورتن بافت اسفنجي و حفره‌هاي حداکثر تا ۲۵/۱ سانتيمتری دارد. اين حفره‌ها را معمولا با سيمان پرکننده پرتلندمي‌پوشانند . انجمن آزمون و مواد آمريکا استاندارد ۱۱۹ G تراورتن را اينچنين تعريف مي‌کند: کلسيت متخلخل يا سلولي لايه‌اي و تاحدي بلورين با منشا شيميايي. تراورتن از ته نشست در محلول‌هاي عموما داغ چشمه‌هاي کربناتی معمولا در کف حوضچه‌هاي کم عمق تشکيل مي‌شود. فرآيند ته‌نشيني که در اثر طوفان و تلاطم آب افزايش مي‌يابد ممکن است در نتيجه ازدياد يا تبخير گياهان آبزي به‌وجود آيد. تراورتن معمولي رسوب مواد آهکي در آب راکد است در آب جاري نوعي تراورتن اسفنجي‌تر تشکيل مي‌شود که ناشي از سرعت جريان ته‌نشيني است.تراورتن به‌صورت پهنه‌هاي نسبتا وسيعي ديده مي‌شود در اغلب موارد لايه‌ها در ذخاير تراورتن افقي‌اند و يا با شيب ملايمي که تابع مورفولوژي سطح زمين است قرار گرفته‌اند. به‌طوري‌که در بعضي موارد ذخاير عظيمي را در پهناهاي وسيع تشکيل مي‌دهند مانند معادن عظيم آذرشهر و شهرستان محلات. تراورتن در صورتي‌که رنگ آن به‌صورت يکنواخت سفيد بوده و رگچه‌هاي رنگي يکنواخت داشته باشد از مرغوبيت بيشتري برخوردار است. معادن محلات که از نظر مرغوبيت بي‌نظير از اين‌گونه هستند البته وجود رگچه‌هاي رنگي ناشي از آلودگي به اکسيدهاي آهن در تراورتن‌هاي سفيد ممکن است به سنگ زيبايي خاصي بدهد.
آنالیز تراورتن عباس آباد موج کبریتی
جذب آب: ۰٫۲۵ %
وزن مخصوص: ۲٫۵۰ kg
تخلخل: ۹ %
مقاومت فشاری: ۴۶۰ kg
مقاومت سایشی: ۳ %
تراورتن به علت داشتن حفرات، خاصیت عایق حرارتی و صوتی دارد. سنگ تراورتن از مقاومت قابل قبولی برخوردار می‌باشد. این سنگ را می‌توان به ۲ شکل موج دار و بدون موج برش داد. تراورتن دارای سوراخ‌ها و حفراتی است که بایستی در هنگام فراوری سطح آن پر شود. وجود حفره در تراورتن باعث می‌شود در هنگام نصب سنگ، ملات سیمانی داخل این حفرات نفوذ کرده و از سقوط سنگ جلوگیری کند. معادن تولید کننده سنگ تراورتن در ایران عبارتند از:معدن سنگ عباس آباد، معدن سنگ حاجی آباد, معدن تراورتن همدان، معدن زنجان, معدن تراورتن اهواز،معدن آتشکوه، معدن دره بخاری،معدن تراورتن گلچشمه و معدن تراورتن آبیار اشاره کرد.
آنالیز تراورتن عباس آباد دنده گاوی
جذب آب: ۰٫۲۵ %
وزن مخصوص: ۲٫۵۰ kg
تخلخل: ۹ %
مقاومت فشاری: ۴۶۰ kg
مقاومت سایشی: ۳ %
آنالیز تراورتن حاجی آباد بی موج
جذب آب: ۰٫۶۰ %
وزن مخصوص: ۲٫۵۰۷ kg
تخلخل: ۵ %
مقاومت فشاری: ۵۰۰ kg
مقاومت سایشی: ۳ %
آنالیز تراورتن همدان بی موج
جذب آب: ۱٫۰۶ %
وزن مخصوص: ۲٫۴۲ kg
تخلخل: ۷ %
مقاومت فشاری: ۴۶۰ kg
مقاومت سایشی: ۳ %
آنالیز تراورتن آتشکوه بی موج
جذب آب: ۲٫۰۹ %
وزن مخصوص: ۲٫۷۰ kg
تخلخل: ۵ %
مقاومت فشاری: ۵۱۰ kg
مقاومت سایشی: ۳/۵ %